Yaz aylarının başlamasıyla birlikte yüksek sıcaklıklar da kendini göstermeye başladı. (UÜ) Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şahin Aslan, güneş çarpmalarına karşı diyabet, hipertansiyon, kalp ve damar hastalığı olanlar ile yoğun ilaç kullananların dikkat etmeleri uyarısında bulundu.
Sıcak yaralanmalarının, vücudun çevresel ısı artışına fizyolojik yanıt vermekte yetersiz kalması veya azalması sonucu görüldüğünü belirten Aslan, bunların genellikle 40 derece üzerinde görülmekle birlikte artan nem oranında ve riskli gruplarda daha düşük sıcaklıklarda da görülebileceğini söyledi.
Aslan, "Yüksek derecelerde güneşe maruz kalan her kişi güneş çarpması açısından risk altında olmakla birlikte özellikle çocuklar, yaşlılar, diyabet, hipertansiyon, kalp ve damar hastalığı, yoğun ilaç kullananlar risk altındadırlar." dedi.
Güneş çarpması nasıl anlaşılır?
Güneş çarpmasına maruz kalan kişilerde ilk önce terleme yoluyla sıvı ve elektrolit (tuz) kaybı olduğunu dile getiren Aslan, şunları söyledi: "Bu kayıp vücudun kompanse edebileceği miktarlar üzerine çıkarsa kişilerde halsizlik ve bitkinlik baş gösterir. Sıcak dönemlerde aşırı efor sonrasında vücuttaki dengesiz sıvı ve elektrolit kayıpları kaslarda kasılmalara ve kramplara neden olabilir. Yine vücut artan bu sıcaklığı düşürebilmek için periferdeki (deri yüzeyine yakın) kan damarlarında genişlemeye gider. Ancak hava sıcaklığı çok yüksek olursa kanın bu şekilde deri yüzeyine yakın dolaşması da fayda vermeyeceği gibi, kanın periferde göllenmesine, bunun sonucunda da hipotansiyona, kalp atışlarının artmasına (taşikardi), baş dönmesine ve ilerleyen dönemlerde de bilincin bozulmasına sebep olabilir. Beraberinde bu hastalarda baş ağrısı, bulantı, kusma da görülebilir. Terleme mekanizmasını azaltan nemli ortamlar, aşırı miktarda yiyecek tüketmek ve alkol kullanmak da sıcak çarpmalarını kolaylaştırır."
Cildi hassas olanlarda, özellikle çocuk yaştakilerde sıcak yaralanmalarında birinci derece yanıklar meydana gelebileceğini ifade eden Aslan, etkilenmiş deri bölgesinin kızarık, hassas ve ağrılı olabileceğini söyledi. Aslan, böyle durumlarda soğuk uygulamalar ve rahatlatıcı kremlerin fayda sağlayabileceğini açıkladı.
Güneş çarpmasından korunmanın yolları
Sıcak havalarda 11.00 ile 15.00 saatleri arasında güneş maruziyetinin önüne geçilmesi için dışarı çıkılmaması gerektiğini belirten Aslan, özellikle risk grubundaki kişilerin bu konuda hassas olmalarının önemli olduğunu söyledi.
Son olarak Aslan, "Yeterli miktarda sıvı tüketimine özen gösterilmelidir. Sıcak çarpması meydana gelmiş ise şahıslar sıcak ortamdan serin, en azından gölge bir ortama alınmalıdır. Tedavinin amacı artmış olan vücut ısısını düşürmek olmalıdır. Elbiseleri çıkarılarak boyun, kasık ve koltuk altı bölgelerine soğuk kompresler (soğutulmuş havlular veya buz paketleri) uygulanabilir. İmkân varsa bilinçli hastalarda soğuk duş vücut ısısını azaltmak için faydalı olacaktır ancak soğuk uygulamaları şahsın titremesine sebebiyet vermemelidir. Buharlaşmayı artırabilmek için imkân varsa fan/vantilatör kullanılabilir. Bilinçli hastalarda ağız yoluyla sıvı tüketimi artırılmalıdır. Sıcak çarpmalarına bağlı bilinç kaybı oluşmuşsa şahıs için serin bir ortam sağlanırken ileri tetkik ve tedavi için 112'ye haber verilerek, hastanın hastaneye erkenden transferinin sağlanması gerekir." ifadelerini kullandı.
