Ünlü seyyah Evliya Çelebi'ye ait olan, ancak bugüne kadar varlığı bilinmeyen Dicle ve Fırat haritasına ulaştığını açıklayan Marmara Üniversitesi (MÜ) Fen-Edebiyat Fakültesinden Prof. Dr. Zekeriya Kurşun, ''Çalışmalarımız, haritanın hem fiziki açıdan hem de içerik açısından doğrudan doğruya Evliya Çelebi'yi işaret ettiğini açıkça ortaya koymaktadır. Kağıt, yazı, tasarım açısından 17. yüzyıla, yani Çelebi'ye ait olduğu konusunda hiçbir kuşkumuz yok'' dedi.

Kurşun, fakülte binasında düzenlediği basın toplantısında, 1950'li yıllarda dile getirilen, ancak 2009'da varlığı kabul edilen Evliya Çelebi'nin Nil haritasından sonra, şimdi de Dicle ve Fırat haritasının bulunduğunu kaydetti.

Haritanın, İstanbul'da 17. yüzyılda elçilik yapan İngiltere Büyükelçisi William Trumbull'un (1639-1716) kütüphanesinden çıktığını anlatan Kurşun, 1988'de Londra'da nadir kitap ve yazmalar ticareti yapan Bernard Quaritch firması tarafından müzayedeye konulduğunu bildirdi.

Uzun zamandır sürdürdüğü araştırmalar neticesinde ilginç bir hikayesi olan haritaya ulaştığını vurgulayan Kurşun, şöyle devam etti:

''Evliya Çelebi'nin, Doğu Anadolu'dan başlayarak Dicle ve Fırat boylarını takip edip, Hint Okyanusu'na kadar ulaşan haritası, renkli ve 3 metre 43 santimetre boyunda, 4 metre 35 santimetre enindedir. Dicle ve Fırat boylarından Basra Körfezi'ne, oradan da Hint Okyanusu'na kadar olan şehir, kale, mezar, türbe, köprü ve yollar, haritada resimlerle gösterilmiştir. Bu şekliyle de eşsiz bir özelliğe sahip olan haritanın ne kendi çağında, ne de daha sonra benzeri yapılmıştır.''

Kurşun, 17. yüzyıla ait ''Nadir bir Osmanlı haritası'' olarak müzayedeye sunulan haritanın Katarlı bir koleksiyoner tarafından satın alındığını, ancak haritanın kime ait olduğunun bilinmediğini bildirdi.

-''Yazılar 17. yüzyıla aittir''-

Haritayı 1998'de gördüğünü ve o yıldan beri çalışmalar yaptığını aktaran Kurşun, şunları kaydetti:

''Haritaya baktığımız zaman, birleştirilmiş 8 parça folyodan oluşmaktadır. Resim çizdiği tabakalardan oluşmaktadır. İçindeki yazılar 17. yüzyıla aittir. Bu konuda herhangi bir sorun yok. Harita üzerindeki dağlar sarı-yeşil, nehirler mavi. Bir güzergah haritasından söz ediyoruz. Haritamızın bazı yerleri, resim olarak çizdiği yerleri, özelliklerini dikkate alarak kırmızı renkte vermiştir. Harita, Erzurum'dan başlayarak, kuzey-güney istikametinde Dicle ve Fırat nehirlerini takip ederek devam etmektedir. Ancak Dicle ve Fırat nehirlerinin iki yakasındaki kaleler, camiler, ziyaret yerleri, zaman zaman köprüler, geçitler, konaklar, dönemin özelliğini yansıtan çizimlerle gösterilmiştir.''

Haritanın üzerinde kimin çizdiğine dair bir bilginin olmadığını belirten Kurşun, ''Çalışmalarımız, hem fiziki açıdan hem de içerik açısından doğrudan doğruya Evliya Çelebi'yi işaret ettiğini açıkça ortaya koymaktadır. Bir kere kağıt, yazı, tasarım açısından 17. yüzyıla, yani Çelebi'ye ait olduğu konusunda hiçbir kuşkumuz yok. Her ne kadar kağıt üzerinde kimyasal bir analiz yaptırmasak da bu konuda hem uzmanlardan aldığım görüş hem de benim edindiğim tecrübe, bize en ufak bir şüphenin olmadığını göstermektedir. Harita, yerlerin görüldükten sonra çizildiği fikrini bize çok net bir şekilde vermektedir. Sadece sembolik çizimler değildir. Bire bir görüntüyü yansıtmaktadır. Görmediği bazı yerlerin çizimlerini de yapmıştır'' ifadelerini kullandı.

Kurşun, daha sonra orijinali yurt dışında olan haritanın bire bir kopyasını gösterdi.

 

Editör: Haber Merkezi