İlçenin tarihi:

         1932 yılına kadar bugünkü adıyla Bakacak (Seyithasan) nahiyesine bağlı küçük bir köy olan Bismil, 1932 yılında Bakacak (Seyithasan) Bucağının Bismil'e taşınması kendisine bağlı 74 köy ve 889 nüfusu ile ilk Nahiye Müdürlüğü kurulmuş oldu. Bismil nahiyesinin ilk Müdürü Mustafa Oral'dır. İlçe bu statüsünü 1936 yılına kadar sürdürmüş olup bu tarihten sonra 3197 sayılı yasa ile Diyarbakır’ın altıncı ilçesi olmuştur. İlçe statüsüne geçtiği 1936 yılında ilçenin ilk ve tek mahallesi Dicle mahallesi iken 1937 yılındaki mübadelelerde Bulgaristan kökenli Türk vatandaşların ikamet etmesi için kurulan Altıok mahallesi ile ilçede mahalle sayısı ikiye ulaşırken, Daha sonraki yıllarda Bozkurt ve Akpınar adında iki mahalle daha teşekkül etmiştir. İlçenin Dicle nehri kenarında bulunması ve nehrin zaman zaman artan debisi nedeniyle su taşkınları yaşanmış, nehrin kenarında bulunan yerleşim yerleri ve sakinleri ilçe merkezine taşınmış ve mahalle sayılarında artış olmuştur. Dicle nehrinin 1952 yılında taşması sonucunda Kurtuluş Mahallesi adında yeni bir mahalle daha oluşmuştur.1963 yılında Dicle Nehrinin tekrar taşması ve evleri yıkılan vatandaşlar için Fatih Mahallesi adı altında yeni bir mahalle daha oluşmuştur. Daha sonra İlçeye gelen yoğun göç sonucunda Dumlupınar, Şentepe, Esentepe, Sanayi, Tekel, Seyrantepe adında mahalleler oluşmuştur.  

Bugün itibariyle İlçeye Bağlı Tepe beldesi,Yukarı Salat beldesi ve Ambar beldesi olarak üç belde ,110 köy ve 89 mezrası olan bir ilçe durumundadır. 

 Diyarbakır ilinin doğusunda yer alan ilçenin yüzölçümü 1.748 KM2 olup, Deniz seviyesinden yüksekliği 550 Metredir.

NÜFUS

 1940 yılında yapılan ilk nüfus sayımına göre ilçenin nüfusu 3397 olarak tespit edilmiştir.

1970 li yıllardan itibaren köyden kente göç başlanmış son 10 yıl içinde bölgenin değişik ilçelerinden özellikle Sason, Kulp, Kozluk, Lice ve Savur dan ilçemize yoğun göçler olmuş 1980 yılında Nüfus 19.600 iken 1985 yılında 24.863, 1990 yılında ise 39.834 e yükselmiştir.

2011 yılında İlçe Nüfusu Merkez nüfusu 58.471 Belde ve Köy nüfusu 51.118   Toplam Bismil Merkez, belde ve Köy nüfusu: 110.344 kişidir.

TARİHİ YERLER

İlçemizin bulunduğu çevre çok eskilerde de çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır.

Bismil' bağlı Bozçalı köyündeki Cano Tepesi, Köprübaşı, Aşağısalat, Kenantepe, Yukarısalat, Şahin Tepesi, Körtik Tepesi, Demirhöyük, Ziyaret Tepesinde (Tepe Beldesinde)  kazılar yapılmış ve bir çok eser kurtarılmıştır.

  Eski adı Bahremki veya Tepe-yi Barava olan Tepe Beldesi tarihi Asurlulara dayanan yaklaşık 7000 yıllık kalıntıların ve eski yerleşim yerlerinin bulunduğu bir beldedir. Beldenin Şimdiki Belediye başkanı Ahmet ÇELEBİ’dır.

              TARIM VE HAYVANCILIK:

           1.748 kilometrekarelik yüzölçümüne sahip ilçe arazisinin tamamın düzlük olması ve bunun 1.564 Km2’sinin   ( %89,4 ) tarıma elverişli olması ilçeyi bölge ve ülke çapında önemli bir tarımsal faaliyet alanı haline getirmiştir. Bugün itibariyle kullanılabilir tarım alanları bakımında Türkiye’nin en büyük ilçesi olma unvanına sahip olan Bismil bu kadar geniş tarım arazisi ve ortasından geçen yüksek debili Dicle nehri ve kollarının varlığı sulama imkânlarını sağlayarak, sulanabilir tarım arazisi olarak çok zengin imkânlara buna ayrı bir zenginlik katmaktadır. Arazi Toplulaştırması ile Sulama kanalları tamamlanmasıyla, Tarıma tahsis edilen araziler sulu tarıma dönüştürülecek. Bunun yanında tarıma dayalı sanayi gelişirse, ilçedeki kalkınma hamlesi hızlanmış olacak.

 İlçemizde hayvancılık faaliyeti, tarımdan sonra halkın en temel  geçim kaynakları arasında yer alır. Hayvancılık alanında son yıllarda ülke çapında yaşanan daralmadan Bismil ilçesi de etkilenmiş olup, Tarım bakanlığınca sağlanacak hayvansal hibe destekleriyle hayvancılık sektörü yeniden tırmanma eğilimi göstermiştir. Tarım Bakanlığı destekleriyle 17 tane Süt sığırcılığı, 2 tane Koyun yetiştiriciliği  için destek sağlandı.  

SANAYİ-TİCARET (YATIRIMLARI):

İlçemizde sulu arazinin artması ile birlikte pamuk yan sanayisi olarak çırçır fabrikaları hızla artmaktadır.  Tarım Bakanlığının Bölgesel Kalkınma Teşviklerinin sonucunda, Yıllık 5 bin ton üretim kapasitesine sahip modern 230dönüm alanda kurulan, 11 sera’ da 280 kadına iş imkanı sağlanıyor..

            İlçemizde çeşitli meslek dallarında yaklaşık 1000-1500 adet  işyeri mevcuttur.

YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:

            Dicle nehri tarafından ikiye ayrılan Bismil ilçesinin Güney bölgesi, Arap platformu arazilerinden oluşur ve Kuzey bölgesi ise, III. Jeolojik Döneme ait arazilerden oluşmuş. İlçenin Kuzeyinde ve 15 Km uzaklıktaki Arslanoğlu köyünde 2002 yılında petrol işletmeye açılmış,  Arpadere petrol kuyusunda Türkiye’nin en kaliteli petrolü bulunmuştur.

           AKARSU VE GÖLLER :

İlçemizden Dicle Nehir’i geçmekte olup, bu nehire irili ufaklı bir çok çay ve dere dökülmektedir. Bu çayların en önemlileri, Pamuk Çay, Göksu Çayı, Kurmuşlu Çayı, Kuru Çay, Ambar Çayı, Caferi Çayı ve Salat çayıdır.
 

ULAŞIM:

İlçemiz Diyarbakır'a 55 km mesafede olup, Batman-Diyarbakır Karayolu Bismil'den geçmektedir.

İKLİM:

İlçemiz karasal iklimin etkisindedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve yağışlı geçmektedir.

EĞİTİM:

İlçemizde 1993 yılında Dicle Üniversitesine bağlı olarak ve GAP'a yönelik Meslek Yüksek Okulu açılmış ancak bölüm sayısı artırılamamıştır. Şu anda 2000 öğrenci kapasiteli, Meslek Yüksek Okulunun yeni binasının yapımı devam etmektedir.

En büyük eksikliğimiz İlçemizde Ziraat Fakültesinin olmayışıdır.
İlçede 2011 yılı itibariyle;

 İlköğretim’de 25325 Öğrenci;

Ortaöğretim ’de 5748 Öğrenci;

Okul Öncesi ’inde 2905 öğrenci;

Yayın Eğitim’de 5168 öğrenci olmak üzere Toplam 39146 öğrenci bulunmaktadır.

SAĞLIK

Bismil’de son yıllarda sağlıkta önemli mesafeler kat edilmiş,  Hastane baştabibi Uzm. Dr. Vefik ÇELEBİ ve Sağlık ekibi son yıllarda önemli başarılara imza atmaktadır.
 Şu anda mevcut 75 yataklı hastane dışında, Köseli köyünde yapımı devam eden 100 yataklı hastane, Tepe beldesinde 25 yataklı entegre Devlet Hastane yakında faaliyete geçecektir. Bismil’de önceki yıllarda altı Uzman Doktor varken, şimdi sayı 32’ye yükselmiştir. Yapımı devam Hastanelerin faaliyette geçmesiyle Uzman Doktor sayısı artacak.

BİSMİL'İN ÜNLÜ KİŞİLERİ:

Bismil'in yetiştirdiği ünlüler şunlardır;

1-Esma OCAK(Yazar)

2-Vasfi ÖNGÖREN(Yazar)
3-Salih ÇELİK ,(Prof )
4-Bahattin KARAKOÇ(Milletvekili-Avukat)

5-SalihSÜMER(Milletvekili-Devlet Bakanı

6-Edip POLAT(Yazar)

7-Abdurrahman Efendi(1920-24 Diyarbakır Belediye Başkanı)
8-Erdal BULUT(Ses Sanatçısı)
9- Veysel ÖNGÖREN(Şair)
10- Reşat GÜLEKEN(General
11- Şeyhmus ARSLAN(Milletvekili
12- Muzaffer ARSLAN(Milletvekili
13- Eşref CENGİZ(Milletvekili
14- Ali İhsan MERDANOĞLU (Milletvekili)

15- Mehmet Mehdi EKER (Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı)

 

                                                      BİSMİL’İN YÖRESEL ÖZELLİKLERİ

Bismil’de Eskiden festivaller düzenlenir ve bu festivallerde yerli halk çeşitli tiyatro oyunlarını sergiler, çeşitli yarışmalar düzenlenirdi. Bu yarışmaların en önemlisi At Yarışları idi. Şimdiki Cumhuriyet İlköğretim Okulunun arkasında kalan yer, Koşu yolu olarak kullanılmakta idi. Bu festivaller süresince panayırlarda ip cambazları hünerlerini sergilerdi. En önemli festivallerden biri" En İyi Merkep Yetiştirme"festivali idi. Bismil'in o zamanki sembolü olan iri beyaz eşekler çok meşhur olup,yerel dilde bunlara Şamam Eşeği adı verilirdi. Günümüzde bu eşeklerin nesli tükenmiş olup, zamanın en iyi taşıma ve ulaşım araçları idi.

Mahalli yemekler;

Bismil Tavası: Girar (Bulgur Pilavı): Pıllor:  Şorbeşir: Şillekî (Şılkana): Mehîr (Ayran aşı): Patîle (Şam böreği): Belloe: Nanê Sêlê (Saç Ekmeği): Tirşik (Güveç): Babaxenûç (Babakanuç): Avsîrik: Murtoxe (Murtığa): Aşureaşı: Kereng Aşı:

             SPOR

            Bismil'in ilk spor kulübü Bismil Çelik Spor olup, Bismil'i uzun süre çevre il ve ilçelerde başarı ile temsil etmiştir. Daha sonra bu kulüp kendini fesh etmiştir. Bir müddet kulüpsüz kalan Bismil'de Umut Spor adında yeni bir spor kulübü kuruldu. Bu ekip fazla başarılı olamadı. Daha sonra Bismil spor kulübü 1985 yılında kuruldu. Takımın renkleri Karpuzun yeşili ile Pamuğun beyazını simgeleyen Yeşil Beyazdır. Daha sonra, Bismil Birlik spor adında devam eden kulüp, Temmuz 2011’de yapılan kongrede Bismil Birlik spor delegelerin çoğunluğunun kararı ile Kulüp Belediye’ye devir edildi. Adı Bismil Belediye spor oldu.

                                                                                              Kaynak:Musa ÇELEBİ   Gazeteci

Editör: Haber Merkezi