Bismil İlçemizi Tanıyalım. Yazı Dizisi 1

Bismil’i Tanıyalım

İLÇENİN YAKIN TARİHİ:  1932 yılına kadar bugünkü adıyla Bakacak (Seyithasan) nahiyesine bağlı küçük bir köy olan Bismil, 1932 yılında Bakacak (Seyithasan) Bucağının Bismil'e taşınması kendisine bağlı 74 köy ve 889 nüfusu ile ilk Nahiye Müdürlüğü kurulmuş oldu. İlçe bu statüsünü 1936 yılına kadar sürdürmüş olup bu tarihten sonra 3197 sayılı yasa ile Diyarbakır’ın altıncı ilçesi olmuştur. İlçe statüsüne geçtiği 1936 yılında ilçenin ilk ve tek mahallesi Dicle Mahallesi iken 1937 yılındaki kurulan Altıok Mahallesi ile ilçede mahalle sayısı ikiye ulaşırken, Daha sonraki yıllarda Bozkurt ve Akpınar adında iki mahalle daha teşekkül etmiştir. İlçenin Dicle nehri kenarında bulunması ve nehrin zaman zaman artan debisi nedeniyle su taşkınları yaşanmış, nehrin kenarında bulunan yerleşim yerleri ve sakinleri ilçe merkezine taşınmış ve mahalle sayılarında artış olmuştur. Dicle nehrinin 1952 yılında taşması sonucunda Kurtuluş Mahallesi adında yeni bir mahalle daha oluşmuştur. 1963 yılında Dicle Nehrinin tekrar taşması ve evleri yıkılan vatandaşlar için Fatih Mahallesi adı altında yeni bir mahalle daha oluşmuştur. Daha sonra İlçeye gelen yoğun göç sonucunda Dumlupınar, Şentepe, Esentepe, Sanayi, Tekel, Seyrantepe adında mahalleler oluşmuştur.

Bugün itibariyle Bismil 122 Mahalle 87 mezrası olan bir ilçe durumundadır.

Diyarbakır ilinin doğusunda yer alan ilçenin yüzölçümü 1.650 KM2 olup, Deniz seviyesinden yüksekliği 550 Metredir.

3 KÖY VE 3 MEZRA BATMAN MERKEZ’E BAĞLANDI.

24.04.2013 Tarih ve 28627 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan üçlü Kararname ile 5442 Sayılı İl idaresi kanunu 2'nci maddesinin (B) ve (D) bendlerine göre, Diyarbakır ili, Bismil İlçesi Akoba, Diktepe, Kocalar köyleri ve Yeniköy, Göntaşı, Demirköy mazraları Batman ili, Merkez bucağına bağlanmıştır.  

NÜFUS:   1940 yılında yapılan ilk nüfus sayımına göre ilçenin nüfusu 3397 olarak tespit edilmiştir.

1970 li yıllardan itibaren köyden kente göç başlanmış son 10 yıl içinde bölgenin değişik ilçelerinden özellikle Sason, Kulp, Kozluk, Lice ve Savur’dan ilçemize yoğun göçler olmuş, 1980 yılında Nüfus 19.600 iken 1985 yılında 24.863, 1990 yılında ise 39.834 e yükselmiştir.  Bismil nüfusu 2014 yılına göre 112.461 Kişi, Bu nüfus, 56.014 erkek ve 56.447 kadından oluşmaktadır.

İDARİ VE SOSYO-EKONOMİK DURUM

YÜZÖLÇÜMÜ BAKIMINDAN DİYARBAKIR’IN EN BÜYÜK İLÇESİ BİSMİL’DİR.

Diyarbakır ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 1.607.437 kişidir.

Diyarbakır ilinde 17 ilçe ve belediye bulunmaktadır. Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla

Bağlar, Kayapınar, Yenişehir, Sur, Ergani, Bismil, Silvan’dır. Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi ise Bismil’dir. Nüfus bakımından en küçük ilçesi Çüngüş’tür, yüzölçümü bakımından en küçük ilçesi Kocaköy’dür. Diyarbakır nüfus açısından, Türkiye’nin en büyük onikinci kentidir.

Türkiye’nin mevcut en zengin petrol yataklar Diyarbakır -Siirt sınırında, Batman ili ile Diyarbakır’ın Bismil ilçesi sınırları içindedir.

TARİHİ YERLER:  İlçemizin bulunduğu çevre çok eskilerde de çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır.

Bundan 4.000 yıl önce(M.ö.2000) Asurlular ile Huriler arasında Dicle ovasının paylaşımı ve Mezopotamya üzerinde egemen olma isteğiyle sürekli savaşlar meydana gelmiştir.

TEPE BELDESİ ZİYARETTEPE HÖYÜĞÜ - Eski adı Bahremki veya Tepe-yi Barava olan Tepe Beldesi tarihi Asurlulara dayanan eski yerleşim yerlerinin bulunduğu bir beldedir. Ziyaret Tepe’de kazı çalışmalarında, Asurluların Eyalet başkenti olduğu tespit edilmiştir. Eyaletin Adı Tushan idi.Tushan'a ilk yerleşimin beşbin yıl önceye dayanıyor.  M.Ö 900 yılında bölgeye yerleşen Asurluların M.Ö 610 yılına kadar hüküm sürüyor. 'M.Ö 612 yılında Asur Başkenti Ninova, Babiller ve Medler tarafından istila edildikten kısa bir süre sonra burası da (Tushan) yıkılıyor. M.Ö 612 yılı ve M.S. 15. yüzyıla kadar şehir gibi bir yerleşim yoktu. Ufak tefek yerleşmeler vardı.

ÜÇTEPE HÖYÜĞÜ – Asurlular şimdiki Üçtepe köyünde bulunan ve halen çok büyük bir kısmı tepe altında bulunan büyük bir saray yaparak, burayı Hurilere saldırıda ileri üs karakolu olarak kullanmışlardır. Bu sarayın adı Tuşpa olup, Asur kralı Asurbanipal tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir.

BİSMİL İLÇESİNDE TARİHİ KAZILAR

Mardin'in Dargeçit ilçesine bağlı Ilısu köyünde temeli atılan  Ilısu Baraj Gölü altında kalacak olan tarihi eserlerin kurtarılması  amacıyla Batman'ın Hasankeyf ilçesi ile Diyarbakır'ın Bismil ilçesinde 9  yerde kazılar yapıldı.

Bismil'de Hırbemerdon Tepe, Kavuşan Tepe, Ziyaret Tepe, Hakemi Use Tepe,  Kenan Tepe, Şahin Tepe, Salat Tepe, Körtik Tepe, Batı Salat Yerleşiminde  yapılan kazılarda MÖ 1000 yıllarından günümüze kadar olan tarihi eserler  gün ışığına çıkarıldı.

''1999-2006 yılları arasında yapılan kazılarda envanter’lik bin 500,  etüt lük 3 bin olmak üzere toplam 4 bin 500 tarihi eser ortaya çıkarıldı.  Bu tarihi eserler müzeye kazandırıldı. Kazılardan en çok Neolitik ve  Asur dönemine ait eserler gün ışığına çıkarıldı. Kazılarda ayrıca  insanlık tarihine ışık tutacak bilgiler elde ediliyor.

Bismil’in İlk kuruluşu

   İlçemizin Kuruluşu yeni olmakla beraber adının varlığı ile ilgili şimdiye kadar 3 görüş ortaya atılmakla birlikte küvvetli görüş, Bismil’de yaklaşık 270-350 yıl önce,Bismil'in içme suyunun önemli bir kısmının sağlandığı KIRK-PIYAR mevkiinde 20 evlik bir yerleşim yeri kurulduğu ve Kürtçede BİSTMAL olarak adlandırılması sonucunda Dicle’nin şimdiki güney kesiminden geçen İpek Yolu kervancıları bu mevkide BİSTMAL dediği ve daha sonraki yıllarda bu adın Bismil olarak değiştirildiği rivayet edilmektedir.

BİSMİL ESKİ İSİM OLARAK: BİSTMAL – PİSMİL- BASMİL olduğu görüşleri mevcuttur. Ancak rivayet ne olursa olsun İlçemizin isminin BESMELEYİ (Bismillahi Rahmani Rahim) çağrıştırdığı, yani BİSMİLLAH'ın ilk iki hecesi olan BİSMİL olması bizler için mutluluk kaynağıdır.

Bismil merkezde bulunan, en eski mezar taşları 270-350 yıllıktır. Tepe ve Bakacak(seyithesen) Köyleri Bismil’den önce Bucak olmuşlar. Tepe ve Seyithesen (Bakacak) Bucağı, Beşiri ilçesine bağlı idi.

TARIM VE HAYVANCILIK:1.650 kilometrekarelik yüzölçümüne sahip ilçe arazisinin tamamın düzlük olması ve bunun 1.564 Km2’sinin tarıma elverişli olması ilçeyi bölge ve ülke çapında önemli bir tarımsal faaliyet alanı haline getirmiştir. Bugün itibariyle kullanılabilir tarım alanları bakımında Türkiye’nin en büyük ilçesi olma unvanına sahip olan Bismil bu kadar geniş tarım arazisi ve ortasından geçen yüksek debili Dicle nehri ve kollarının varlığı sulama imkânlarını sağlayarak, sulanabilir tarım arazisi olarak çok zengin imkânlara buna ayrı bir zenginlik katmaktadır.

YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:Dicle nehri tarafından ikiye ayrılan Bismil ilçesinin Güney bölgesi, Arap platformu arazilerinden oluşur ve Kuzey bölgesi ise, III. Jeolojik Döneme ait arazilerden oluşmuş.

AKARSU VE GÖLLER :İlçemizden Dicle Nehir’i geçmekte olup, bu Nehir’e irili ufaklı bir çok çay ve dere dökülmektedir. Bu çayların en önemlileri, Pamuk Çay, Göksu Çayı, Kurmuşlu (inardı) Çayı, Kuru Çay, Ambar Çayı, Caferi Çayı ve Salat çayıdır.

ULAŞIM:İlçemiz Diyarbakır'a 55 km mesafede olup, Batman-Diyarbakır Karayolu Bismil'den geçmektedir.

İKLİM: İlçemiz karasal iklimin etkisindedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve yağışlı geçmektedir.

BİSMİL'İN ÜNLÜ KİŞİLERİ:  Bismil'in yetiştirdiği ünlüler şunlardır;

1-Esma OCAK(Yazar),  2-Vasfi ÖNGÖREN(Yazar),  3-Salih ÇELİK ,(Prof ), 4-Bahattin KARAKOÇ(Milletvekili-Avukat), 5-Salih SÜMER(Milletvekili-Devlet Bakanı, 6-Edip POLAT(Yazar), 7-Abdurrahman Efendi(1920-24 Diyarbakır Belediye Başkanı), 8-Erdal BULUT (Ses Sanatçısı)

9- Veysel ÖNGÖREN (Şair), 10- Reşat GÜLEKEN (General), 11- Şeyhmus ARSLAN (Milletvekili, 12- Muzaffer ARSLAN (Milletvekili, 13- Eşref CENGİZ (Milletvekili), 14- Vedat AYDIN Siyasetçi 14- Bismilli Zeko (Ses Sanatçısı), 14- Ali İhsan MERDANOĞLU (Milletvekili), 15- Mehmet Mehdi EKER (Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı)

BİSMİL’İN YÖRESEL ÖZELLİKLERİ:   Bismil’de eskiden festivaller düzenlenir ve bu festivallerde yerli halk çeşitli tiyatro oyunlarını sergiler, çeşitli yarışmalar düzenlenirdi. Bu yarışmaların en önemlisi At yarışları idi. Şimdiki Cumhuriyet İlköğretim Okulunun arkasında kalan yer, Koşu yolu olarak kullanılmakta idi. Bu festivaller süresince panayırlarda ip cambazları hünerlerini sergilerdi. En önemli festivallerden biri" En İyi Merkep Yetiştirme"festivali idi. Bismil'in o zamanki sembolü olan iri beyaz eşekler çok meşhur olup,yerel dilde bunlara Şamam Eşeği adı verilirdi. Günümüzde bu eşeklerin nesli tükenmiş olup, zamanın en iyi taşıma ve ulaşım araçları idi.

        Bismil nüfusu 2014 yılına göre 112.461.

Bu nüfus, 56.014 erkek ve 56.447 kadından oluşmaktadır.

Yüzde olarak ise: %49,81 erkek, %50,19 kadındır.

Yıllara Göre Bismil Nüfusu

İlçe, okuma yazma durumu, 2013

Bismil Okuma yazma bilmeyen 7 653 Kişi

Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 13 732 Kişi

İlkokul mezunu 11 588 Kişi

İlköğretim mezunu 17 627  Kişi

Ortaokul veya dengi okul mezunu 1 671 kişi

Lise veya dengi okul mezunu 10 231 Kişi

Yüksekokul veya fakülte mezunu 3 246 Kişi

Yüksek lisans mezunu 135 Kişi

Doktora mezunu 19 Kişi

Bilinmeyen 2 577  Kişi

Toplam 68 479 Kişi

İlçe, yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15+ yaş), 2013

İlçe Medeni durum        Toplam     Erkek    Kadın

Bismil Hiç evlenmedi      27 759   14 555   13 204

Evli                                       37 743   18 713   19 030

Boşandı                             411         184         227

Eşi öldü                                2 566     349         2 217

Toplam                68 479   33 801   34 678

Nüfus ve Demografi

Bismil’de ortalama hane halkı büyüklüğü, Her Hanede ortalama 6 Kişi bulunmaktadır.

Bismil’de cinsiyete göre doğumlar, 2013

1 Yılda 2902 doğum gerçekleşti.

              Toplam    Erkek    Kız

Bismil    2 902     1 458     1 444

Nüfus ve Demografi Ekonomik ve Sosyal Yapı

Bismil de 2013 yılında Damat ve kız 899 evlilik gerçekleştirilmiş yaş aralığı en çok 16-34 yaş arasında evlilik gerçekleştirilmiştir.

,

Cinsiyete göre ölümler, 2013

Toplam                Erkek    Kadın

Bismil                    396         195         201

Tarım Ekonomik ve Sosyal Yapı 2013

                                   Mısır                  Buğday                Arpa      Mercimek           Pamuk

Bismil                    128 091                244 660                38 024   32 538                90 949

MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

MEVCUT DURUM ANALİZİ

1. Tarihsel Gelişim

1936 Yılında ilçe olan Bismil’de önceleri Dicle Mahallesinde 2 odalı kerpiç bir binada 1-3 sınıfları olan bir okul mevcuttu.

Daha sonra 1949 yılında şimdiki Cumhuriyet İlköğretim Okulunun bulunduğu yerde 5 sınıflı bir ilkokul yapıldı. 1963 yılında ilçemizde Atatürk İlkokulu adı altında ikinci bir okul açılınca ilçedeki eğitim çalışmalarını yürüten ve adına İLKÖĞRETİM MÜDÜRLÜĞÜ denilen bir birim açıldı.

Daha önce İlköğretim Müdürlüğü olarak faaliyet gösteren eğitim hizmetleri 1983 yılında çıkarılan bir kanunla İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir. İlçenin eğitim ve öğretiminden sorumlu bulunan İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne ilk kez Mahmut Nedim IŞIK atanmıştır.

İlçemizde Milli Eğitim Teşkilatı, 150 yönetici, 1650 öğretmen ve yaklaşık 40.000 öğrenci ile dev bir insan kaynağına sahiptir.