Sürgücü Aşiretinin Ağalarının köye gelen ilk ataları Hasan Ağadır. Hasan Ağanın aslen Muş yöresindeki Hasenan Aşiretinin Toruni kolundan mensup, lakabının ise Rımıldar olduğu söylenmektedir. (Altan Tan)
Bu resim Reşo Kuri fotoğrafı olduğu dile getiriliyor
-------
AHMET AĞANIN ÖLÜMÜ VE HACI HÜSEYİN KOĞI (BİSMİL)
Âwinalı Ahmet Ağa, Reşö Kuri tarafında öldürülmesi olayı, bölgede yankı uyandırdığı gibi, Süriye ve Irakta duyurulur.
Not; H Hüseyin Koği Hasan Tanrıkulu'nun dedesidir.
Âwinalı Ahmet Ağaya karşı mücadele eden H Hüseyin Koği’ye Ahmet Ağayı Reşo Kuri tarafında öldürüldü. Denildi. H Hüseyin koği bu haber üzerine biraz durur. Sonra der Ahmet Ağanın öldürülmesine üzüldüm, der, yanındakiler, H Hüseyin koğiye siz sürekli çatışma yaşadınız. Neden ölümüne üzüldünüz sorusuna; H Hüseyin koği bu cevabı verir,
Âwinalı Ahmet ağa düşmanımızdı, ama mert bir düşmandı, birbirlerimizi tanımıştık. Onun yerine geçen oğlu Kamil ağa nasıl olur, belki daha kötü olur. Dediği ifade ediliyor ( Kaynak; Nimet Karaaslan Ofi)
Awinalı Ahmet Ağa’nın oğlu, Kamil bey Mardin iline bağlı Savur ilçesi Sürgücü’de oturur. Sürgücü’ye bağlı 33 köyün sahibidir. Aynı zamanda babası yerine geçip, Sürgücü aşireti lideridir.
MUSTAFA KEMÂLİN İLK DOĞU GÖREVİ SİLVAN
Mustafa Kemal ilk Doğu görevine Silvan’a miralay olarak atanması ile başlar. Burada Silvan beylerinden Sadık beyle kurduğu dostluk bölgede hala dillerden düşmez. Akşamları yemeği Sadık beylerde yer. Konağa gelemediği zamanlarda Sadık beyin kızı Makbule yemeğini çadırına götürür. Mustafa Kemal kendisine her gün yemek getiren bu kızı manevi evladı olarak kabul eder.
Sadık Beyin kızı makbule hanım Avinalı Ahmet Ağanın oğlu, Kamil ağa ile evlendirilir.
Bu arada Cumhuriyet kurulmuş ve feodal çevrelerde hoşnutsuzluk başlamıştır. Mustafa Kemal’in yakın dostu Sadık Bey konağının kapısı önünde Hesené Fılittarafından öldürülmüştür. Sadık Bey’in konağının bu kapısı hala kapalıdır ve o günden beri de açılmamıştır.
1925 ŞEYH SAİT’İN İSLAMİ AYAKLAMASI
1925 yılı aynı zamanda Şeyh Sait ayaklanmasının başladığı yıldır. Sürgücü aşireti ayaklanmayı desteklemez. İlk başlarda tarafsız kalır. Diyarbakır’ın ele geçirildiği söylentisi üzerine topçu eğitimi aldığı için Devlet, Sürgücü aşiret reisi Awina’lı Kamil Bey yüzbaşı rütbesiyle göreve çağrılır.
Kamil Bey, Şeyh Sait ayaklanması bastırılmasında Devlete büyük yararlılıklar gösterir. Ancak bölgedeki rakiplerini isyancı gibi göstererek, temizlediği iddiasıyla tutuklanır. İstiklal mahkemesinde yargılanır ve idama mahkûm olur.
Bunun üzerine Kamil Beyin eşi ve aynı zamanda Atatürk’ün manevi kızı Makbule devreye girer. Manevi babası Miralay Mustafa Kemal artık cumhurbaşkanıdır. Manevi babası Mustafa Kemal’e Kamil beyin eşi Makbule hanım “Kocam Kamil, hiçbir suçu ve bilgisi olmadan alınıp idama mahkum edilmiş. Çadırına taşıdığım çorba ve hizmetlerimin hatırına da olsa kocamı kurtar. Kocam iki gün sonra idam edilecek” diye telgraf çeker.
Mustafa Kemal telgrafı alınca duygulanır. İstiklal Mahkemesine Awinalı Kamil Bey’in durumunun yeniden incelenmesi ve durumun kendisine bildirilmesini ister.
Mustafa Kemal’in bu telgrafı üzerine durumu yeniden görüşen mahkeme İdam cezasını kaldırır. Daha sonra tekrar yargılanan Kamil Bey Sinop’a sürgün edilir.
Kamil ağa Sinop’ta sürgün hayatı bittiğinde Sürgücü aşiretine döner, ancak çok yaşayamaz, aşiretinde bazı köyler ayaklanır. Şeyh Sait ayaklanmasına karşı olması bölgede itibarı zedelenir.
AHMET AĞANIN ÖNEMLİ ESERİ SÜRGÜCÜ KÖPRÜSÜ
Köprü, Diyarbakır – Sürgücü yolunda, Şeyhan Çayı üzerindedir.
Plan, malzeme ve teknik özelliklerinden hareketle yapının XVIII.–XIX. yüzyılda inşa edildiği anlaşılmaktadır (Yıldız, 2010, s.140). Çeşitli dönemlerde geçirdiği onarımlarla günümüze ulaşan yapı, sağlamdır ve kullanılmaktadır.
Köprü, doğu – batı istikametinde uzanmaktadır. Yolu düz olan, yuvarlak kemerli, beş gözlü köprüler grubuna girmektedir. Yapının döşeme uzunluğu 48.50 m., genişliği 5.80 m. ve yüksekliği yaklaşık olarak 5.60 m.’dir. Ayaklarda taşıyıcı olarak sivri kemer kullanılmıştır. Köprünün ayakları 1.70 m. genişliğinde ve 5.20 m. derinliğindedir. Köprü ayaklarının memba yönünde, üst kısımları yarım piramidal külahla sonlanan üçgen tabanlı dört adet sel yaran mevcuttur. Yapının üzerinde herhangi bir süsleme bulunmamaktadır.
Köprü, sarı renkli düzgün kesme taş malzemeden inşa edilmiştir.
Köprü Kaynağı: Mardin’deki Tarihi Köprüler Üzerine Bir Değerlendirme, İrfan Yıldız – Erkan Koç
